თამარ მეფე (1160/1165 – 1213) საქართველოს ისტორიის ერთ-ერთი ყველაზე გამორჩეული მონარქია. ის ბაგრატიონთა სამეფო დინასტიის წარმომადგენელი და საქართველოს პირველი ქალი მმართველი იყო, რომელმაც ქვეყანა „ოქროს ხანამდე“ მიიყვანა.
თამარ მეფის მმართველობა
თამარი ტახტზე 1178 წელს ავიდა მამამისის, გიორგი III-ის სიცოცხლეშივე, როგორც თანამოსაყრდე. გიორგი III-ის გარდაცვალების შემდეგ, 1184 წელს, ის ერთპიროვნული მმართველი გახდა. მიუხედავად იმისა, რომ მის გაძლიერებას გარკვეული წინააღმდეგობა შეხვდა დიდგვაროვნებისგან, თამარმა მოახერხა თავისი ძალაუფლების განმტკიცება.
მთავარი მიღწევები და წარმატებები
•სამხედრო ტრიუმფები – თამარის მმართველობის პერიოდში საქართველო რეგიონში უძლიერეს სახელმწიფოდ იქცა. ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი გამარჯვება 1203 წელს ბასიანის ბრძოლაში მოიპოვა, სადაც ქართველებმა რუმის სასულთნოს ჯარი გაანადგურეს.
•ტერიტორიული გაფართოება – თამარის დროს საქართველო მნიშვნელოვნად გაფართოვდა, მისი გავლენა გავრცელდა ჩრდილოეთ კავკასიასა და აღმოსავლეთ ანატოლიაზე.
•ეკონომიკური და კულტურული აყვავება – თამარის მეფობისას საქართველო ეკონომიკურად გაძლიერდა, ასევე დიდი კულტურული აღორძინების ეპოქა დაიწყო. ამ პერიოდს უკავშირდება შოთა რუსთაველის „ვეფხისტყაოსანი“, რომელიც ქართული ლიტერატურის უმნიშვნელოვანეს ძეგლად ითვლება.
•გაერთიანებული და ძლიერი სახელმწიფო – თამარმა მოახერხა ფეოდალური არისტოკრატიის კონტროლი და ცენტრალური ხელისუფლების გაძლიერება.
ოჯახური ცხოვრება
თამარ მეფე დაქორწინდა დავით სოსლანზე, რომელიც ალანიის სამეფო ოჯახიდან იყო. ამ ქორწინებამ მნიშვნელოვნად განამტკიცა მისი პოზიცია, რადგან დავით სოსლანი გამოცდილი მხედართმთავარი იყო და თამარს სამხედრო მხარდაჭერას უწევდა. მათ ორი შვილი ჰყავდათ – გიორგი IV ლაშა და რუსუდანი.
თამარ მეფის გარდაცვალება და მემკვიდრეობა
თამარი 1213 წელს გარდაიცვალა. მისი მმართველობის შემდეგ საქართველო კვლავ ძლიერი სახელმწიფო იყო, თუმცა მისი გარდაცვალებიდან რამდენიმე ათწლეულის შემდეგ, მმართველობის სისუსტემ და მონღოლთა შემოსევებმა ქვეყანა მძიმე მდგომარეობაში ჩააგდო.
თამარ მეფე დღემდე საქართველოს ერთ-ერთ ყველაზე დიდ ეროვნულ გმირად ითვლება. ქართული მართლმადიდებელი ეკლესია მას წმინდანად მიიჩნევს და მისი ხსენების დღე 14 მაისია.
